Í þessu þriðja bindi Listar og lífsskoðunar birtist okkur enn frekar heimspekileg nálgun Sigurðar Nordal á tilveruna með áleitnum spurningum um líf og dauða. Erindi Sigurðar á fyrri hluta 20. aldar birtu Íslendingum áður óþekkta nálgun á tilveruna með því að sameina forna heimspeki og nýja. Nýlunda þess var án efa hæfileiki Sigurðar til að setja slík fræði og visku í beint samhengi við veruleika og áskoranir Íslendinga svo úr varð þjóðleg heimspeki.

Sömuleiðis kynnist hlustandinn hlutverki Sigurðar Nordal sem þjóðfélagsrýnis og áhrifavalds á sviði samfélagsmála enn betur. Í gegnum fjölmargar ræður og erindi um hin ýmsu þjóðþrifamál birtist hugmyndafræðilegur andi Sigurðar sem umbótamanns fyrir bættum hag Reykvíkinga. Nefna má erindi um lýðheilsu, sund, menntun og útivist. Áhrif hans á þróun íslensks samfélags á 20. öld verða seint metin til fulls þó bók þessi geri hlustandanum skýra grein fyrir hlutverki Sigurðar sem áhrifavalds í þeim málum.

Svavar Jónatansson les.

Hér eru sjö barnasögur af gamla skólanum. Sögurnar heita: Hérinn og skjaldbakan (höfundur ókunnur). Rennibraut álfanna (höfundur ókunnur). Systir sólarinnar (saga byggð á þjóðsögu frá Lapplandi). Steinsmiðurinn (saga byggð á japönsku ævintýri). Pönnukakan (höfundur ókunnur). Gullbrá og birnirnir þrír (höfundur ókunnur). Stígvélaði kötturinn (eftir Charles Perrault). Sögurnar taka um 46 mínútur í lestri.

Margrét Ingólfsdóttir les.

Skáldsagan Sendiboði keisarans eða Síberíuförin eftir Jules Verne heitir á frummálinu Michel Strogoff. Söguhetjan er send í leiðangur frá Moskvu til Síberíu, til að koma skilaboðum til bróður keisarans.

Sigurður Arent Jónsson les.

Við bjóðum nú upp á hlaðvarp í þremur hlutum um hinn geðþekka tónlistarmann John Prine þar sem farið er yfir feril hans. Prine var einstakur lagahöfundur og flytjandi sem hafði áhrif á marga ekki síst aðra tónlistarmenn s.s. Bob Dylan, Bonnie Raitt, Kris Kristofferson og Johnny Cash svo einhverjir séu nefndir. Hægt er að nálgast lagalista með hlaðvarpinu á Spotify. Hann er að finna undir notendanafninu ingolfurbk og nefnist þar John Prine - Hlaðvarp

Bóndinn í Bráðagerði er einstaklega skemmtileg saga þar sem ólík sjónarmið takast á. Hér er á ferðinni ein af þessum týndu perlum íslenskrar bókmenntasögu.

Hér segir frá bónda nokkrum sem heldur til höfuðstaðarins í þeim tilgangi að rétta hlut landsbyggðarinnar og lendir þar í átökum við ráðuneytismenn og fleiri. Skemmtilegar mannlýsingar gera söguna ljóslifandi og höfundur tvinnar saman á listilegan hátt gamni og alvöru. Kjarni sögunnar er barátta einstaklingsins við kerfið og segja má að margt í henni megi heimfæra á nútímann.

Höfundur skrifaði söguna undir dulnefninu Álfur Utangarðs.

Guðmundur Ingi Kristjánsson les.

Doktor Vivanti er spennandi skáldsaga eftir breska rithöfundinn Sydney Horler.

Sögusviðið er England á fyrri hluta tuttugustu aldar. Hér segir frá glæpagengi sem stefnir á að ná yfirráðum á heimsvísu með hættulegu leynivopni. Foringi þessa félagsskapar nefnist Doktor Vivanti og hefur hópurinn aðalbækistöð í húsi einu langt frá alfaraleið. Ráðamenn í Englandi eru farnir að hafa veður af genginu. Ungur maður að nafni Pétur Foyle er tengdur einum af ráðamönnum þjóðarinnar og ákveður hann upp á eigin spýtur að reyna að komast inn í glæpahópinn með það að markmiði að ráða niðurlögum hans. Sagan er bæði spennandi og fjörug, og ástin er ekki langt undan.

Þýðandi er Jón Leví.

Þóra Hjartardóttir les.

Skáldsagan The Great Gatsby eftir F. Scott Fitzgerald er ein af þessum stórkostlegu skáldsögum sem eiga erindi til fólks á öllum tímum. Sagan gerist snemma á 20. öld og þykir lýsa af ótrúlegri næmni því hugarfari sem ríkti í Bandaríkjunum á þeim tíma. Hún kom fyrst út árið 1925 og er talin ein af lykilbókum bandarískra bókmennta og skyldulesning allra sem vilja vera teknir alvarlega í bókmenntalegri umræðu.

Adrian Wilson les á ensku.

Þýðing Matthíasar Jochumssonar á ljóðaflokki Tegnérs kom fyrst út árið 1866 og átti stóran þátt í að auka hróður Matthíasar sem skálds. Var hann rétt rúmlega þrítugur þegar þýðingin birtist en áður hafði hann skrifað leikritið Útilegumennina (Skugga-Svein) (1865).

Tegnér sagði Friðþjófssögu í mörgum ljóðaflokkum undir mismunandi háttum að dæmi íslenskra rímnaskálda. Óhætt er að segja að þýðing Matthíasar sé frábærlega af hendi leyst, t.d. yrkir Matthías undir svipuðum bragarháttum og Tegnér notaði. Sum ljóðanna eru í flokki þess besta sem Matthías orti og segir það töluvert um gæðin.

Esaias Tegnér (1782-1846) var sænskur rithöfundur og skáld, prófessor í grísku og biskup. Er hann af mörgum talinn faðir nútíma ljóðlistar í Svíþjóð og er það ekki síst að þakka ljóðaflokknum sem hann vann upp úr Friðþjófs sögu. Friðþjófs saga er ein af fornaldarsögum Norðurlanda og hefur þar svipaða stöðu og Gunnlaugs saga ormstungu í flokki Íslendingasagna, þ.e. þar sem áherslan er á ástina. Fræðimenn hafa talið að hún kynni að vera samin eftir ástarsögunni Flóres og Blankiflúr sem er austræn að uppruna og vel þekkt á miðöldum og til í íslenskri þýðingu.

Útgáfan sem hér er lesin er sú fjórða sem kom út og þar hafði Matthías endurskoðað þýðingu sína og ort nokkra kafla undir nýjum bragarhætti. Hefur eldri þýðingunum verið bætt aftan við, hlustendum til glöggvunar og samanburðar.

Ingólfur B. Kristjánsson les.

Heiðabrúðurin eftir barónessuna Emmu Orczy er ástar- og átakasaga. Hún gerist í litlum bæ í Ungverjalandi og aðalsögupersónurnar eru Andor og Elsa. Sagan hefst þegar verið er að kalla Andor í herinn, en við honum blasir þriggja ára herskylda. Elsa heitir því að bíða eftir honum. Þegar Andor kemur ekki heim á tilsettum tíma og fregnir berast um að hann sé látinn felst Elsa á óskir foreldra sinna um að giftast Bela, illa þokkuðum áhrifamanni í bænum. Daginn fyrir brúðkaup þeirra Elsu og Bela birtist Andor og hefst þá spennandi atburðarás.

Emma (Emmuska) Orczy (1865-1947) fæddist í Ungverjalandi og var af aðalsættum, en flutti á unglingsaldri til Englands. Hún gekk þar í listaskóla og kynntist þar listamanninum Henry Montague Barstow, sem varð eiginmaður hennar. Emma fór að þýða og skrifa, fyrst með manni sínum, til að auka tekjur fjölskyldunnar. Hún varð brátt vinsæll höfundur og eftir hana liggur fjöldi verka, skáldsögur og leikrit, auk þýðinga. Vinsælastar sagna hennar eru um Rauðu akurliljuna, en hún gaf út nokkrar bækur um þá söguhetju.

Þess má geta að í þeirri þýðingu sem hér er lesin er einu kaflanúmeri sleppt.

Kristján Róbert Kristjánsson les.

Bókina Hákarlalegur og hákarlamenn skrifaði Theódór að beiðni ýmissa framámanna sem vildu að sú þekking sem hann hafði á þessum atvinnuvegi, þessum stórmerka þætti í atvinnusögu okkar Íslendinga, glataðist ekki. Var hann m.a. kostaður af Sigurði Nordal þegar hann skrifaði bókina.

Er hér um að ræða ómetanlega heimild um líf sem Theódór þekkti vel af eigin raun, þar sem dauðinn var sífellt nálægur og lífsbaráttan hörð. Theódór segir okkur hér frá því hvernig menn sóttu hákarl, hvaða nytjar var hægt að hafa af honum, frá mönnunum sem sóttu hann í hyldýpi hafsins og öðru sem þessu tengdist. Og hann segir okkur það á sinn ótrúlega látlausa og einfalda hátt þannig að við verðum næstum því þátttakendur í öllu saman. Slíkt geta bara snillingar.

Theódór Friðriksson (1876-1948) rithöfundur var eitt af undrabörnum íslenskrar menningarsögu. Sjálfsævisaga hans Í verum kom út í tveim bindum árið 1941, og varð þegar í stað þekkt um allt land, lesin af ungum og gömlum, og dáð af öllum sem kunnu að meta vel sagða sögu á auðugu og hressilegu máli.

Ingólfur B. Kristjánsson les.